سوءاستفاده جنسی از کودک، چیزی است که بیشتر والدین ترجیح می دهند درباره آن فکر نکنند اما گاهی این اتفاق می افتد و متاسفانه کسانی که مرتکب این عمل می شوند، اغلب از نزدیکان کودک هستند...

بیشتر کودکان قربانی احساس می کنند اگر به کسی بگویند از آنها سوءاستفاده شده، گناهشان دو چندان می شود بنابراین پرسش های آنها ممکن است غیرمستقیم و حاوی سرنخ های پنهانی باشد: «آیا حتما باید روی زانوی عمو بنشینم؟»، «حتما باید اجازه بدهم دایی مرا ببوسد؟»، «آیا ممکنه رازداری کار اشتباهی باشه؟»، «آیا درسته که کسی به اعضای خصوصی بدن من دست بزنه؟» و...

طرح پرسش هایی شبیه پرسش های بالا از سوی کودک می تواند نشانه سوءاستفاده جنسی و واقعیتی باشد که در ورای این پرسش ها نهفته است. بدبختانه خیلی وقت ها یکی از نزدیکان کودک مرتکب این کار می شود که می تواند با ایجاد یک پوشش عاطفی بر پایه ترکیبی از رازداری و تهدیدهای ضمنی، موضوع را مخفی نگه دارد. بسیاری از کودکان به دلایلی کاملا بیهوده از بزرگسالان می ترسند، اما کودکی که مورد سوءاستفاده قرار گرفته است، احساس می کند واقعا اشکالی وجود دارد. به خصوص اگر فرد متجاوز از او بخواهد موضوع را از والدینش مخفی نگه دارد. کودکانی که قول داده اند رازی را نگه دارند، از صحبت کردن در مورد آن می ترسند پس حواستان به پرسش هایی که ممکن است نشانه آن باشد که کسی از معصومیت کودک شما سوءاستفاده می کند، باشد.

● پس از بروز مشکل چه کنیم؟

اگر تا به حال هیچ آموزشی به کودک نداده اید، بهتر است این کار را شروع کنید و به او روش مراقبت از خود را بیاموزید. اگر رفتارهایی مانند گوشه گیری، خودداری از غذاخوردن، اکراه از روبرو شدن با یکی از بستگان، کابوس دیدن، مشکل در راه رفتن یا نشستن، شب ادراری، تغییر ناگهانی اشتها، نشان دادن رفتارها و اطلاعات جنسی غیرمعمول، مشغول شدن بیش از حد به ناحیه تناسلی و خط خطی کردن ناحیه تناسلی یا وسط پاها در نقاشی ها یا استفاده از رنگ های تیره، سیاه یا تیره کشیدن بعضی از افراد در نقاشی در کودک خود دیدید، حتما باید علت آن را بررسی کنید و از توصیه های زیر کمک بگیرید:

۱. کودکان باید بدانند که می توانند در هر صورتی به شما پناه بیاورند و حرف آنها را جدی خواهیدگرفت. بسیاری از کودکان از ترس اینکه والدین حرفشان را باور نکنند، از گفتگو با آنها هراس دارند.

۲. بسیار آرام و آماده باشید تا بتوانید با ملایمت بررسی کنید انگیزه پرسش کودکتان چیست. شاید فقط کنجکاوی کودکانه یا موضوعی در مورد دوستش باعث طرح پرسش او باشد؛ پس گارد نگیرید و برای کودکتان روشن کنید می تواند هر چیزی را به شما بگوید، حتی رازهای بسیار مهم. به او اطمینان دهید از او حمایت خواهیدکرد. اگر کودک فکر کند با گفتن این مساله، سرزنشش می کنید یا احتمال آسیب دیدن شما وجود دارد، ممکن است از گفتن پرهیز کند بنابراین به او نشان دهید علاوه بر رازدار بودن، آنقدر شجاع هستید که بدون غش و ضعف، حرف های او را بشنوید.

۳. در بسیاری از موارد متجاوز یا فرد سوءاستفاده کننده با ترساندن کودک از اینکه مادر و پدرش به دردسر می افتند، او را وادار به رازداری می کند. مثلا به کودک می گوید: «اگر به مادرت بگویی، کارش را از دست می دهد و تو مسوول این بدبختی مامان هستی!»

۴. در بیشتر موارد سوءاستفاده جنسی از کودکان به وسیله کسی انجام می شود که کودک او را می شناسد و به او اعتماد دارد. این حقیقت ممکن است تکان دهنده باشد اما باید حرف کودکتان را باور کنید. از اینکه ناخودآگاه گفته های کودک خود را به عنوان توهم یا واکنشی بیهوده رد کنید، بپرهیزید زیرا ممکن است ناخواسته باعث تکرار سوءاستفاده از کودک شوید.

۵. حتی زمانی که به کودک می گویید کار شخص آزاردهنده، غلط بوده است، باز هم ممکن است احساس کند نمی تواند به او خیانت کند زیرا دوست ندارد آن شخص تنبیه شود.

تمام کودکان قربانی فکر می کنند به نوعی سزاوار سرزنش اند بنابراین به فرزندتان اطمینان دهید که او مقصر نیست و اگر راستگو باشد و موضوع را تمام و کمال با خودتان درمیان بگذارد، دچار هیچ مشکلی نخواهدشد.

● چگونه از بروز مشکل پیشگیری کنیم؟

تنها با آموزش به موقع کودک است که می توان او را در برابر سوءاستفاده جنسی حفظ کرد. سوءاستفاده جنسی ناگهان رخ نمی دهد و به تدریج شروع می شود. یعنی با تماس های طبیعی آغاز می شود، بعد نوبت به تما س های مشکوک می رسد و سپس تماس های بد انجام می شود. برای پیشگیری از بروز این گونه تماس ها می توانید از توصیه های زیر کمک بگیرید:

۱. آموزش مفاهیم اولیه جنسی را به موقع شروع کنید. هنگام حمام کردن، فرصت خوبی برای آموزش نقاط خصوصی بدن و راه های محافظت از آنها به کودک است. به کودکتان نشان دهید که شستن و تمیز نگه داشتن این ناحیه، برای سلامت او اهمیت دارد و در ضمن باید مراقب باشد کسی به این اندام ها دست نزند. حتی خودتان برای شستن این ناحیه از او اجازه بگیرید و در سنین بالاتر، به او فرصت دهید نواحی تناسلی را خودش بشوید.

۲. به بچه یاد بدهید نقاط جنسی و بدنش به خودش تعلق دارد و کسی حق ندارد بدون اجازه به آن دست بزند. می توانید برای این آموزش از یک شعر یا داستان استفاده کنید. اگر در سن ۳ ۲ سالگی این آموزش را به کودکتان بدهید، می توانید آموزش های بعدی را بر همین اساس ادامه دهید و طی سال های بعد از اینکه می داند چگونه از خودش مراقبت کند، خیالتان آسوده تر باشد. این کودک در سنین بزرگسالی بهتر خواهدپذیرفت برای حفاظت از خودش در برابر بیماری های مقاربتی از تماس با افراد مشکوک خودداری و از کاندوم استفاده کند.

۳. ارزش های خانوادگی را به او بیاموزید مثلا بگویید: «در خانواده ما کسی از این کارها نمی کند.» یا مثلا «ما این رفتارها را نمی پسندیم». البته کودک باید ببیند که شما واقعا برخی رفتارها را عیب می دانید و آنها را انجام نمی دهید گرچه این کار گاهی بسیار مشکل است اما کودک باید بداند که ارزش های خانواده و قوانینی که در خانه او وجود دارد، حتی با قوانین خانواده عمو و خاله فرق دارد. این حرف ها باید در محیطی آرام و بدون ترس و سختگیری به کودک زده شود. بیشتر روی ارزش های خانوادگی تان تاکید کنید. وقتی رفتار مشکوکی از یکی از افراد غریبه و آشنا دیدید، به کودک بگویید: «من این رفتار را نمی پسندم و فکر می کنم خیلی از آدم های دیگر هم در دنیا تاییدش نمی کنند.»

۴. می توانید راه های برخورد با تماس های ناخواسته را به کودک آموزش دهید. «نه گفتن» را به او بیاموزید. به کودک بگویید تمام تماس ها خوب نیستند و یک بچه باهوش باید تفاوت بین تماس های خوب و بد را بفهمد و در مورد تماس های بد با مادر و پدر، معلم یا یک فرد مورد اعتماد صحبت کند چون این تماس ها ممکن است کم کم بیشتر و به سوءاستفاده جنسی ختم شود.

۵. راه های فرار از موقعیت یا وضعیتی که ممکن است سوءاستفاده جنسی در آن رخ دهد، به کودکتان بیاموزید. این آموزش باید ظریف و خلاقانه باشد. می توانید برای این کار از داستان ها یا سناریوهایی مانند مثال زیر استفاده کنید:

مامان سپیده و سارا آنها را برای خریدن نوشابه به سوپر محل فرستاده، آنها بارها برای خرید به این فروشگاه رفته بودند. وقتی وارد شدند، آقای همسایه که یک مرد پیر بود، آنها را برای خوردن بستنی به خانه اش دعوت کرد. وقتی آنها داشتند بستنی می خوردند، پیرمرد شروع به ماساژ دادن پای سارا کرد. از کودک ۶ تا ۸ ساله تان بپرسید اگر او به جای این بچه ها بود، چه کار می کرد؟ به چه کسی خبر می داد؟ می توانید داستان را این طور ادامه بدهید که اگر پیرمرد به سارا و سپیده می گفت: «اگر به کسی چیزی نگویید من هر بار که اینجا می آیید به شما بستنی می دهم!» چه کار باید می کردند. اگر آنها را تهدید می کرد که به صاحبخانه شان می گوید که آنها را از خانه بیرون بکند، چه کار می کردند؟ خلاق باشید؛ مثال هایی از این دست فراوانند. شما می توانید با تاکید بر آنچه خود بچه ها می دانند به آنها روش های مقابله را بیاموزید و اطمینان بدهید که گزارش دادن موارد مشکوک باعث حفاظت بیشتر از خودشان و بچه های دیگر می شود.